Jestem właścicielem lokalu użytkowego, który wynająłem na działalność gospodarczą. Ubezpieczyłem go m.in. od pożaru. W lokalu tym rzeczywiście wybuchł pożar. Okazało się, że ubezpieczył go też najemca. Pobrał odszkodowanie i zrezygnował z najmu. Nie poinformował o ubezpieczeniu ani o odszkodowaniu. Mój ubezpieczyciel odmawia mi z tego powodu odszkodowania z mojej polisy, powołując się na kodeks cywilny. Czy ma rację? Od najemcy nic nie wyegzekwuję, bo jest bankrutem.
Ubezpieczyciel ma zapewne na względzie art. 8241 kodeksu cywilnego, ale przyjmuje błędną jego interpretację.
W myśl tego przepisu w wypadku podwójnego lub wielokrotnego ubezpieczenia w kilku firmach ubezpieczeniowych od tego samego ryzyka (np. pożaru, włamania, powodzi) na sumy, które łącznie przewyższają wartość ubezpieczeniową, ubezpieczony nie może żądać odszkodowania przewyższającego poniesioną szkodę.
W razie takiego podwójnego czy wielokrotnego ubezpieczenia każda z tych firm odpowiada do wysokości szkody w takim stosunku, w jakim przyjęta przez daną firmę suma ubezpieczeniowa (wartość, na jaką ubezpieczony jest dany przedmiot) pozostaje do łącznych sum wynikających z podwójnego lub wielokrotnego ubezpieczenia (art. 8241 § 2 k.c.).
Jednakże zakaz wypłaty podwójnej sumy ubezpieczenia nie jest bezwzględny. Można się tu odwołać do uchwały Sądu Najwyższego z 30 listopada 2005 r. (III CZP 96/05). SN stwierdził w niej, że nie dotyczy on sytuacji, gdy interesy majątkowe ubezpieczonych będące przedmiotem ubezpieczenia są różne, nawet jeśli odnoszą się do tego samego dobra majątkowego.
W sprawie, na której tle powstała wątpliwość prawna wyjaśniona w uchwale, sytuacja była bardzo podobna do tej, w której znalazł się czytelnik. Sąd, do którego właściciel domu wystąpił z żądaniem odszkodowania od swego ubezpieczyciela, przyjął, że wskazane ograniczenie obowiązuje zarówno w sytuacji, gdy ubezpieczającym i uprawnionym do odszkodowania jest ta sama osoba, jak i wówczas, gdy są to – jak w tym wypadku – różne osoby. Jednakże SN był innego zdania.
Wyjaśnił, że zakaz wynikający z art. 8241 k.c. obowiązuje, tylko gdy ten sam ubezpieczony w odniesieniu do tego samego przedmiotu ubezpieczenia zawarł kilka umów.
Jeśli więc ubezpieczyciel nie zmieni zdania, czytelnik powinien wystąpić przeciwko niemu o wypłatę odszkodowania na drogę sądową.
Rzeczpospolita
