Tak uznał Sąd Najwyższy w uchwale z 15 maja 2009 r. podjętej w składzie całej Izby Cywilnej w odpowiedzi na pytanie prawne rzecznika ubezpieczonych (sygn. III CZP 140/08).
SN w składzie siedmiu sędziów, do którego pytanie to trafiło, zadecydował o przedstawieniu go pod rozwagę wszystkich sędziów Izby Cywilnej. Powodem wystąpienia przez rzecznika do SN była niejednolita praktyka firm ubezpieczeniowych wynikła z rozbieżności w orzecznictwie sądowym, zwłaszcza sądów niższych instancji.
Z obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (OC) posiadaczy pojazdów mechanicznych firmy te zobligowane są, na podstawie art. 446 § 1 kodeksu cywilnego, zwracać m.in. koszty pogrzebu ofiar wypadków temu, kto je poniósł. Jednocześnie z reguły osobie tej, jako członkowi rodziny ofiary, przysługuje zasiłek pogrzebowy przewidziany w art. 77 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Jest on równy dwukrotności przeciętnego wynagrodzenia.
Niektóre firmy ubezpieczeniowe pomniejszały kwoty należne z tytułu zwrotu kosztów pogrzebu o zasiłek pogrzebowy. W uzasadnieniu pytania prawnego rzecznik wskazał kilka dość już starych orzeczeń (z 1973 r., 1975 r., 1980 r.), w których SN przyjął, że jeśli osoba domagająca się na podstawie art. 446 § 1 k.c. zwrotu kosztów pogrzebu otrzymała zasiłek pogrzebowy, to nie może domagać się ich zwrotu w takiej części, w jakiej koszty te zostały pokryte zasiłkiem. W tym bowiem zakresie szkoda jest już naprawiona.
Skład całej Izby Cywilnej potwierdził jednak słuszność tych orzeczeń (z lat 1980 – 1981), w których SN uznał, że uprawnienia do zasiłku pogrzebowego z ubezpieczenia społecznego oraz prawo do zwrotu kosztów pogrzebu z ubezpieczenia OC sprawcy wypadku, a także z ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków (NNW), są od siebie niezależne. Za takim też stanowiskiem opowiedział się w uzasadnieniu pytania prawnego rzecznik ubezpieczonych. Za jego słusznością przemawiają m.in. odmienne cele świadczenia opartego na art. 446 § 1 k.c. i zasiłku pogrzebowego przewidzianego w art. 77 ustawy o rentach i emeryturach z FUS. Pierwsze ma na celu naprawienie szkody, a zasiłek pogrzebowy – zaspokojenie potrzeb socjalnych i pomoc w trudnej sytuacji życiowej.
Rzeczpospolita
