Pozbawienie odszkodowania byłych właścicieli kamienic warszawskich nie znajduje racjonalnego uzasadnienia na gruncie konstytucyjnych gwarancji równej ochrony własności. Tak orzekł dzisiaj Trybunał Konstytucyjny (sygnatura akt: SK 41/09) w sprawie spadkobierców dawnego właściciela kamienicy odebranej na podstawie tzw.dekretu warszawskiego.
W wyroku z 13 czerwca 2011 r. Trybunał orzekł, że art. 215 ust. 2 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (dalej ugn) jest niezgodny z konstytucją w zakresie, w jakim pomija stosowanie przepisów tej ustawy do nieruchomości innych niż domy jednorodzinne, jeżeli przeszły one na własność państwa po 5 kwietnia 1958 r., i działek, które przed dniem wejścia w życie dekretu mogły być przeznaczone pod budownictwo inne niż jednorodzinne.
Skutkiem wyroku nie będzie jednak utrata mocy obowiązującej zakwestionowanego przepisu. Wyrok zobowiązuje natomiast Sejm do uchwalenia takich regulacji prawnych, które będą respektowały prawa wszystkich właścicieli znacjonalizowanych nieruchomości. Nowe przepisy są też konieczne do tego, by dawni właściciele mogli skutecznie dochodzić swoich roszczeń. Tymczasem do czasu przyjęcia przez Sejm nowych rozwiązań, obecne nadal obowiązują.
Zdanie odrębne do wyroku zgłosiła sędzia TK Małgorzata Pyziak – Szafnicka.
Sprawa, w której TK ogłosił dzisiaj wyrok była rozpatrywana 31 maja. Trybunał odroczył wtedy wydanie wyroku do 13 czerwca. Właściciel warszawskiej nieruchomości, którą mu wcześniej odebrano na podstawie dekretu wywłaszczeniowego, wystąpił o przyznanie prawa jej użytkowania, ale mu odmówiono. Następnie zażądał odszkodowania na podstawie art. 215 ust. 2 ugn, ale też nic nie wskórał. Ten przepis przewiduje bowiem wypłatę odszkodowań, ale tylko w wypadku dawnych właścicieli (ich następców prawnych) domów jednorodzinnych lub gruntów przeznaczonych pod takie domy, którzy na podstawie dekretu warszawskiego zostali pozbawieni faktycznej możliwości władania nimi po 5 kwietnia 1958 r. Przepis nic nie mówi o budynkach wielorodzinnych, a takim była zabudowana właśnie sporna działka.
Ostatecznie spadkobiercy właściciela złożyli skargę do TK, gdyż w ich ocenie art. 215 ust. 2 prowadzi do nierównego traktowania obywateli znajdujących się w podobnej sytuacji prawnej: dawni właściciele nieruchomości przeznaczonych pod budownictwo jednorodzinne mogą otrzymać odszkodowanie, a właściciele kamienicy już nie. Wniosek spadkobierców poparli w TK przedstawiciele Sejmu oraz prokuratora generalnego.
Dzisiaj Trybunał stwierdził, że wspólną cechą byłych właścicieli domów jednorodzinnych i działek przeznaczonych pod zabudowę jednorodzinną oraz byłych właścicieli pozostałych nieruchomości warszawskich jest to, że zostali oni pozbawieni własności na podstawie dekretu warszawskiego i nie uzyskali prawa wieczystej dzierżawy, w związku z czym dekret przyznawał im odszkodowanie. Art. 215 ust. 2 ugn przyznaje odszkodowanie wyłącznie byłym właścicielom domów jednorodzinnych i działek przeznaczonych pod zabudowę jednorodzinną wywłaszczonym po 5 kwietnia 1958 r.
– Pozbawienie odszkodowania byłych właścicieli określonej kategorii nieruchomości warszawskich nie znajduje racjonalnego uzasadnienia na gruncie konstytucyjnych gwarancji równej ochrony własności – uznał Trybunał. – Brak możliwości zdefiniowania celu, którego realizacji miałoby służyć to zróżnicowanie, nie pozwala także na ustalenie, czy ustawodawca zachował odpowiednią relację między rangą celu a intensywnością naruszenia zasady równości i równej dla wszystkich ochrony prawa do odszkodowania jako innego prawa majątkowego.
rp.pl
